उत्पादनात घट होऊनही कापूस बाजारावर दबाव का?
देशात यंदा कापसाचे उत्पादन घटले आहे, तरीही बाजारभावावर दबाव आहे. भारतीय कॉटन असोसिएशनने 321 लाख गाठी उत्पादन अंदाज जाहीर केला. शेतकर्‍यांना भाव वाढण्याची अपेक्षा होती आणि त्यांनी कापूस रोखून धरला होता, त्यामुळे बाजारात भावात चढ-उतार झाला. उत्पादनात घट होऊनही कापूस बाजारावर दबाव का येत आहे यावर प्रकाश टाकणे हा या लेखाचा उद्देश आहे.
उत्पादनातील कमतरता आणि त्याचे परिणाम
नॅशनल कॉटन ब्रोकर्स असोसिएशनने सांगितले की, उत्पादन ३२.२ दशलक्ष गाठींवर स्थिर राहील. मात्र, शेतकरी किती कापूस बाजारात विकतात, त्यानुसार हा अंदाज आणखी खाली येऊ शकतो. याचा अर्थ असा की, दरवर्षी शेतकऱ्यांनी कापूस विकल्यानंतर उत्पादनात घट होते आणि किंमती वाढतात. मात्र यावर्षी दरवाढीची प्रतीक्षा करूनही शेतकऱ्यांना त्यांचा हक्काचा लाभ मिळत नाही आहे.
कापसाचे आढावा पत्रक
उत्पादन, आयात आणि गेल्या हंगामातील पुरवठा यांचा समतोल साधल्यास देशाला ३६५ लाख गाठी कापूस मिळणार आहे. उपभोग आणि निर्यात मिळून 330 लाख गाठींचा वापर होणार असून पुढील हंगामासाठी 35 लाख गाठी उपलब्ध होणार आहेत. याचा अर्थ कापसाच्या किमती वाढल्या पाहिजेत, पण तरीही कापूस बाजारात अजूनही दबाव आहे.
सध्याचे बाजार दर आणि शेतकऱ्यांसाठी सल्ला
बाजारपेठेला कृत्रिम मंदीचा सामना करावा लागत आहे. आज कापसाचे दर प्रतिक्विंटल २०० रुपयांनी घसरले असून सरासरी भाव ७,९०० ते ८,४०० रुपये आहेत. मात्र, बाजारात उद्योगांच्या अपेक्षेपेक्षा कमी आवक असल्याने कापसाच्या दरात फारशी घट येण्याची शक्यता नाही. अशा कमी झालेल्या दरात कापूस जास्त काळ टिकणार नाही आणि दर सुधारू शकतात. त्यामुळे कापूस बाजारातील तज्ज्ञ, शेतकऱ्यांना बाजाराचा आढावा घेऊन टप्प्याटप्प्याने कापूस विकण्याचा सल्ला देत आहेत.
निष्कर्ष
शेतकऱ्यांनी कापूस बाजारावर लक्ष ठेवून भावातील चढ-उतार समजून घ्यावेत. आर्थिक दबाव टाळण्यासाठी त्यांनी त्यांचा कापूस टप्प्याटप्प्याने विकला पाहिजे आणि बदलत्या बाजारपेठेला परावर्तित करण्यासाठी किंमत धोरणात बदल केला पाहिजे. कापसाच्या किमतीवरील दबाव शेतकर्‍यांसाठी निराशाजनक असला तरी, बाजारावर परिणाम करणारे घटक समजून घेतल्यास त्यांना माहितीपूर्ण निर्णय घेण्यास मदत होऊ शकते.