तुम्ही तुमच्या कृषी पद्धती अधिक प्रभावी बनवण्याचे मार्ग शोधत आहात? एक सोपा मार्ग म्हणजे शेणाचा नैसर्गिक खत म्हणून वापर करणे. तथापि, त्याचे फायदे जास्तीत जास्त करण्यासाठी शेण योग्यरित्या तयार करणे महत्वाचे आहे. या लेखात, आम्ही योग्यरित्या कुजलेल्या शेणाचे महत्त्व, शेणखतातील पोषक घटक आणि शेतीसाठी शेणाची गुणवत्ता सुधारण्यासाठीच्या उपायांबद्दल चर्चा करू.
योग्यरित्या कुजलेल्या शेणाचे महत्त्व
बरेच शेतकरी शेण योग्य कुजल्याशिवाय शेतात लावतात, त्यामुळे परिणामकारकता कमी होते. 2.5 फुटांपेक्षा खोल शेणाचे खड्डे सडणाऱ्या जीवाणूंना प्रभावीपणे काम करू देत नाहीत. शिवाय, अर्धवट कुजलेल्या शेणाचा वापर केल्याने हानिकारक अळ्यांचा प्रादुर्भाव वाढू शकतो, ज्यामुळे शेती हा तोट्याचा व्यवसाय होऊ शकतो.
या खड्ड्यांमध्ये शेणाचे योग्य विघटन करण्यासाठी चार प्रकारचे जीवाणू लागतात: एरोबिक, अन एरोबिक, लिग्रो-लॅक्टिक आणि सेल्युलेटिक. त्यामुळे शेणाचे खड्डे २.५ फुटांपेक्षा जास्त खोल नसावेत.
अर्धवट कुजलेले शेण, जे बहुतेक वेळा जमिनीवर ढिगार्यात सोडले जाते, त्यामुळे पिकांमध्ये हानिकारक अळ्या आणि बुरशीजन्य रोगांचा प्रादुर्भाव वाढू शकतो. या समस्या टाळण्यासाठी पूर्णपणे कुजलेले शेण वापरणे चांगले.
शेणातील पोषक घटक आणि त्याचे शेतीतील फायदे
गायीचे शेण हे पोषक तत्वांचा समृद्ध स्रोत आहे ज्यामुळे पिकांना फायदा होतो. एक टन शेणात खालील पोषक घटक असतात:
- नायट्रोजन: 5.6 किलो
- स्फुरद: 3.5 किलो
- पोटॅशियम: 7.8 किलो
- सल्फर: 1 किलो
- मॅग्नेशियम: 200 ग्रॅम
- जस्त: 96 ग्रॅम
- लोह: 80 ग्रॅम
- तांबे: 15.6 ग्रॅम
- बोरॉन: 20 ग्रॅम
- मॉलिब्डेनम: 2.3 ग्रॅम
- कोबाल्ट: 1 ग्रॅम
शेणाचा नैसर्गिक खत म्हणून वापर केल्याने जमिनीची सुपीकता सुधारते, वनस्पतींची वाढ आणि विकास वाढतो, पिकांचे उत्पादन वाढते आणि रासायनिक खतांचा वापर कमी होतो.
शेतीसाठी शेणाची गुणवत्ता सुधारण्यासाठी उपाययोजना
शेणखत शेतीसाठी चांगल्या प्रतीचे आहे याची खात्री करण्यासाठी, शेतकरी खालील उपायांचे पालन करू शकतात:
- शेणाचे पूर्णपणे विघटन करण्यासाठी कंपोस्ट कल्व्हर वापरा. 1 टन शेणासाठी 1 किलो किंवा 1 लिटर कल्व्हर प्रति टन शेणासाठी द्या.
- अर्धवट कुजलेल्या शेणाऐवजी पूर्ण कुजलेल्या शेणाचा वापर करा. अंशतः कुजलेल्या शेणाचा सूक्ष्मजीव आणि मूळ भाज्यांवर विपरीत परिणाम होऊ शकतो.
- बुरशीजन्य रोगांचा प्रसार रोखण्यासाठी, ट्रायकोडाइम विरिडी आणि स्यूडोमोनास फ्युरोसन्स सारख्या जैविक घटकांचा वापर करा.
- फळबागांसाठी शेणापासून गांडूळ खत तयार करून ते झाडाच्या बाजूला खड्डा तयार करून जमिनीत टाकावे आणि शेण मातीने झाकून टाकावे. त्यामुळे शेण लवकर कुजण्यास मदत होते.
- शेण आणि कंपोस्ट कल्व्हर एका खड्ड्यात एकत्र मिसळा, पाणी घाला आणि नंतर उत्पादन आणि पिकाची गुणवत्ता वाढवण्यासाठी मिश्रण वापरा.
या उपायांचे पालन करून शेतकरी त्यांच्या पिकांसाठी शेणाचा नैसर्गिक खत म्हणून प्रभावीपणे वापर करू शकतात. शेतीमध्ये शेणाचे फायदे आणखी वाढविण्यासाठी कचरा कुजवणारे, ट्रायकोडाइम, रायझोबियम आणि पीएसबी वापरण्याचे देखील लक्षात ठेवा. योग्य तयारीसह, शेणखत हा शेतकऱ्यांसाठी किफायतशीर आणि शाश्वत पर्याय ठरू शकतो.