पुढील महिन्यात रब्बी गव्हाच्या आवकसाठी गव्हाची बाजारपेठ सज्ज झाली असताना, वाढणारे तापमान आणि सरकारी विक्री यामुळे शेतकरी आणि व्यापाऱ्यांसमोर मोठी आव्हाने आली आहेत. गव्हाच्या चढ्या किमतींना तोंड देण्यासाठी, भारतीय अन्न महामंडळाने आधीच 1.3 लाख टन गव्हाची विक्री केली आहे आणि आणखी 11 लाख 72 हजार टन गव्हाचा लिलाव केला जाईल. सरकार 2.5 लाख टन गहू विकण्याचाही विचार करत आहे आणि गव्हाच्या किमतीत कपात केली आहे, ज्यामुळे बाजारभावात लक्षणीय घट झाली आहे.
सरकारी विक्रीमुळे किमती कमी
खुल्या बाजारात गव्हाच्या किमती कमी करण्याच्या सरकारच्या प्रयत्नांना यश आले असून दिल्लीच्या बाजारात गव्हाच्या किमती ३० टक्क्यांनी कमी झाल्या आहेत. जानेवारीमध्ये, गव्हाच्या किमती आतापर्यंतच्या उच्चांकावर पोहोचल्या होत्या, अनेक बाजारपेठांमध्ये ते 3,300 रुपयांवर पोहोचले होते. मात्र, सरकारच्या विक्रीमुळे किमती बऱ्यापैकी नरमल्या आहेत.
सरकारने गव्हाची राखीव किंमत कमी केली
पहिल्या दोन लिलावानंतरही दर अपेक्षेप्रमाणे कमी झाले नाहीत, त्यामुळे सरकारने गव्हाची राखीव किंमत कमी केली. एफएक्यू ग्रेड गव्हाची किंमत 2,150 रुपये प्रति क्विंटल निश्चित करण्यात आली आहे, तर इतर गव्हाची किंमत 2 हजार 125 रुपये जाहीर करण्यात आली आहे. कमी झालेली किंमत 31 मार्च 2023 पर्यंत लागू राहील.
वाढत्या तापमानामुळे गहू उत्पादनाला धोका
काही ठिकाणी गव्हाच्या पिकाला आधीच उष्णतेचा फटका बसत असून, उत्तर भारतातील गहू पट्ट्यातील शेतकरी तापमानात अचानक वाढ झाल्याने चिंता व्यक्त करत आहेत. तापमानात वाढ अशीच सुरू राहिल्यास राजस्थानच्या काही भागांतील उत्पादनात १५ टक्क्यांपर्यंत घट होऊ शकते, असे कृषी तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे.
गतवर्षी वाढलेल्या तापमानामुळे गव्हाचे उत्पादन घटले होते, या वर्षी या पिकावर पुन्हा परिणाम होण्याची शक्यता आहे. गहू वेळेआधी पक्व होईल आणि उत्पादकता कमी असेल, असा कृषी तज्ज्ञांचा अंदाज आहे.
सरकारी खरेदी गव्हाच्या किमतीला आधार देईल अशी अपेक्षा
यावर्षी गव्हाची लागवड ३४३ लाख हेक्टरपर्यंत वाढून १ हजार १२१ लाख टन उत्पादन होण्याचा अंदाज सरकारने व्यक्त केला आहे. मात्र, सध्या तापमानात मोठे बदल होत असून त्यात आणखी वाढ होण्याची शक्यता भारतीय हवामान खात्याने वर्तवली आहे.
गव्हाच्या किमतीला पाठिंबा देण्यासाठी सरकारला गव्हाची खरेदी वाढवावी लागेल, जी यावर्षी किमान 35 दशलक्ष टन असेल अशी अपेक्षा आहे. यामुळे यंदा गव्हाचे भाव हमीभावापेक्षा जास्तच राहू शकतात, असा अंदाज गहू बाजारातील जाणकारांनी वर्तवला आहे.