पशुपालन हे एक आव्हानात्मक काम असू शकते आणि काही वेळा योग्य व्यवस्थापनानेही समस्या उद्भवू शकतात. दूध उत्पादनात घट, पोटदुखी आणि अतिसार यासारख्या समस्यांमुळे शेतकऱ्यांच्या जीवनमानावर मोठ्या प्रमाणात परिणाम होतो. तथापि, या समस्यांवर उपाय अस्तित्त्वात आहेत आणि योग्य ज्ञानाने सहजपणे अंमलात आणले जाऊ शकतात. या लेखात, आम्ही दुग्धजन्य जनावरांचे संगोपन करताना शेतकर्‍यांना भेडसावणाऱ्या काही सामान्य समस्यांवरील उपायांवर चर्चा करू.
म्हशींमधील दूध उत्पादनात घट
कमी दूध देणाऱ्या म्हशींना हिरवा आणि कोरडा अशा दोन्ही प्रकारच्या संतुलित आहाराचा फायदा होतो. महाराष्ट्र पशु आणि मत्स्य विज्ञान विद्यापीठाने दोन्ही प्रकारचे खाद्य समान प्रमाणात देण्याची शिफारस केली आहे. शिवाय, तयार केलेल्या प्रत्येक पाच लिटर दुधामागे तीन किलो सुग्रास किंवा आंबवलेले खाद्य दिल्यास दूध उत्पादन वाढण्यास मदत होऊ शकते. कोणत्याही लसीकरणापूर्वी प्राण्यांना जंतनाशक डोस देणे देखील महत्त्वाचे आहे.
पावसाळ्यात दूध पातळ होणे
पावसाळ्यात हिरवा चारा सहज उपलब्ध होतो आणि जनावरांना फक्त या प्रकारचे खाद्य दिले जाऊ शकते. तथापि, यामुळे दूध पातळ होऊ शकते कारण दुधाची सुसंगतता चारामधील फायबर सामग्रीवर अवलंबून असते. जनावरांना संतुलित आहार मिळावा यासाठी हिरवा व सुका चारा समान प्रमाणात द्यावा.
अखाद्य आणि तीक्ष्ण वस्तू खाणे
जनावरांना अखाद्य आणि संभाव्य हानीकारक पदार्थ खाण्यापासून रोखण्यासाठी, खाद्यामध्ये फॉस्फरसची पातळी राखली पाहिजे. जनावरांना चारा देण्यापूर्वी सुका व ओला चारा नीट तपासावा. खाद्य क्षेत्राजवळ लोखंडी चुंबक ठेवल्याने चुकून फीडमध्ये मिसळलेल्या कोणत्याही धातूच्या वस्तू काढून टाकण्यास मदत होऊ शकते. याव्यतिरिक्त, जुनी भांडी, तारेचे कुंपण आणि इतर धातूच्या वस्तूंचा अपघाती वापर टाळण्यासाठी खाद्य क्षेत्रापासून दूर ठेवणे महत्वाचे आहे. काही प्रकरणांमध्ये, ही समस्या पशुखाद्यातील फॉस्फरसच्या कमतरतेमुळे किंवा गर्भधारणेदरम्यान रुमेन आणि रेटिक्युलमच्या आकुंचनाने वाढू शकते. अशा परिस्थितीत, गंभीर आरोग्य समस्या आणि मृत्यू टाळण्यासाठी वेळेवर उपचार करणे महत्वाचे आहे.
निष्कर्ष
दुग्धजन्य प्राण्यांचे योग्य व्यवस्थापन समस्या टाळण्यात आणि कळपाचे आरोग्य आणि उत्पादकता सुनिश्चित करण्यासाठी खूप पुढे जाऊ शकते. या लेखात वर्णन केलेल्या उपायांचे अनुसरण करून, शेतकरी सामान्य समस्या सोडवण्यासाठी आणि यशस्वी दुग्ध व्यवसाय राखण्यासाठी आवश्यक पावले उचलू शकतात. जनावरांना संतुलित आहार देऊन, खाद्यामध्ये परदेशी वस्तूंची तपासणी करून आणि आरोग्याच्या समस्या टाळण्यासाठी प्रतिबंधात्मक उपाययोजना करून, शेतकरी त्यांच्या जनावरांचे आरोग्य आणि त्यांच्या व्यवसायाचे यश सुनिश्चित करू शकतात.