मिल्किंग मशीन: डेअरी फार्मिंगचे भविष्य
दुग्धोत्पादन हा अनेक शेतकऱ्यांसाठी उत्पन्नाचा एक महत्त्वाचा स्रोत आहे, गायी आणि म्हशी हे दुधाचे सर्वात सामान्य स्त्रोत आहेत. दुधाच्या वाढत्या मागणीमुळे अलीकडच्या काळात दुग्धव्यवसाय हा एक फायदेशीर व्यवसाय बनला आहे. जास्तीत जास्त नफा मिळविण्यासाठी आणि दुग्धव्यवसायातून जास्तीत जास्त फायदा मिळवण्यासाठी शेतकऱ्यांनी त्यांच्या जनावरांचे दूध काढण्याचे आधुनिक तंत्र अवलंबले पाहिजे. हे करण्याचा सर्वात प्रभावी मार्ग म्हणजे दूध काढण्याचे यंत्र वापरणे.
दूध काढण्याच्या यंत्रांचे प्रकार
बाजारात दोन मुख्य प्रकारची मिल्किंग मशीन उपलब्ध आहेत – सिंगल बकेट मिल्किंग मशीन आणि डबल बकेट मिल्किंग मशीन.
सिंगल बकेट मिल्किंग मशीन: हे छोटे मशीन दोन ते पाच जनावरांचे दूध काढण्यासाठी तयार केले आहे. यात दोन पाईप आणि एकच बादली येते, ज्यामुळे एका वेळी दोन जनावरांचे दूध काढता येते. हे यंत्र लहान दुग्ध उत्पादक शेतकऱ्यांसाठी आदर्श आहे.
दुहेरी बकेट मिल्किंग मशीन: हे मशीन दोन बादल्या आणि चार पाईप्ससह येते, ज्यामुळे एकाच वेळी चार जनावरांचे दूध काढता येते. हे एका बादली मशीनपेक्षा जास्त दूध साठवू शकते आणि 10 ते 20 जनावरांसह मोठ्या प्रमाणात दुग्ध व्यवसायासाठी योग्य आहे.
मिल्किंग मशीनची वैशिष्ट्ये
दूध काढण्याचे यंत्र शेतकऱ्यांना अनेक फायदे देतात, जसे की:
- जलद आणि कार्यक्षम दूध प्रक्रिया
- दुधाची गुणवत्ता आणि स्वच्छता सुधारणे
- अधिक प्राणी हाताळण्याची क्षमता वाढते
- मजुरीचा खर्च कमी
- अकुशल कामगारांसाठी देखील वापरण्यास सोपे
- जनावरांमध्ये तणावाचे प्रमाण कमी होते, परिणामी आरोग्य सुधारते आणि दुधाचे उत्पादन वाढते
- दूध उत्पादनाचा खर्च कमी झाल्याने नफा वाढतो
- स्वच्छ आणि दर्जेदार दूध उत्पादन
- प्राण्यांच्या स्तनाग्रांना कोणतीही हानी होत नाही
- दूध उत्पादनात 10 ते 20 टक्के वाढ
मिल्किंग मशीनमधून दूध कसे काढायचे
मिल्किंग मशीनमधून दूध काढणे ही एक सोपी प्रक्रिया आहे. जनावराच्या कासेत मशिन बसवले जाते, आणि पाईप मशीन आणि बादलीला जोडलेले असतात. जंतुसंसर्ग टाळण्यासाठी मशिन लावण्यापूर्वी प्राण्याचे स्तन चांगले धुवावेत. स्थिर वेगाने दूध काढले जाते आणि पाईपद्वारे बादलीमध्ये गोळा केले जाते. दूध काढल्यानंतर कासेला यंत्राची अ‍ॅलर्जी होऊ नये म्हणून लाल रंगाचे औषध लावावे.
दूध काढण्याच्या यंत्राची किंमत:
मिल्किंग मशिन्सची किंमत त्याच्या प्रकार, आकार आणि वैशिष्ट्यांवर अवलंबून असते. डबल बकेट मिल्किंग मशीनच्या तुलनेत सिंगल बकेट मिल्किंग मशीनची किंमत कमी आहे. सिंगल बकेट मशीनची किंमत ₹30,000 ते ₹50,000 पर्यंत असू शकते आणि डबल बकेट मशीनची किंमत ₹80,000 ते ₹1,50,000 पर्यंत असू शकते. वेगवेगळ्या पुरवठादारांकडून किंमतींची तुलना करणे आणि पैशासाठी सर्वोत्तम मूल्य देणारी एक निवडणे महत्त्वाचे आहे.
सरकारी अनुदाने:
भारत सरकार दुग्धव्यवसायाला प्रोत्साहन देण्यासाठी आणि आधुनिक तंत्रज्ञानाच्या वापराला प्रोत्साहन देण्यासाठी शेतकऱ्यांना अनुदान देते. शेतकर्‍यांना मिल्किंग मशीनमध्ये गुंतवणूक करून त्यांचा नफा वाढवण्याची ही उत्तम संधी आहे. अनुदानाचा लाभ घेण्यासाठी, शेतकऱ्याने पात्रता निकष पूर्ण केले पाहिजेत आणि सर्व आवश्यक कागदपत्रे प्रदान केली पाहिजेत.
निष्कर्ष
मिल्किंग यंत्राच्या वापरामुळे शेतकर्‍यांचे दूध उत्पादन वाढू शकते आणि दुधाची किंमत कमी होऊ शकते. सरकारी अनुदानाच्या मदतीने शेतकरी या तंत्रज्ञानात गुंतवणूक करून नफा वाढवू शकतात. दूध काढण्याचे यंत्र वापरण्यास सोपे आहे आणि जनावरांवरील ताण कमी करते, ज्यामुळे चांगले आरोग्य आणि दूध उत्पादन होते. देशात दुधाची वाढती मागणी पाहता दुग्ध व्यवसाय हा एक फायदेशीर व्यवसाय म्हणून उदयास येत आहे. दूध काढण्याच्या यंत्रातील गुंतवणुकीमुळे शेतकऱ्यांना या संधीचा लाभ घेता येईल आणि त्यांचे उत्पन्न वाढू शकेल.