रामफळाच्या पानांसह कीड नियंत्रणात क्रांती: शेतकऱ्यांसाठी एक अभिनव उपाय
शेतकर्‍यांना त्यांच्या पिकावरील कीड नियंत्रणाची समस्या फार पूर्वीपासून भेडसावत आहे. रासायनिक कीटकनाशकांच्या अतिवापरामुळे पर्यावरण आणि मानवी आरोग्यावर गंभीर परिणाम होत असल्याचे सिद्ध झाले आहे. त्यामुळे कीड नियंत्रणाच्या पर्यायी पद्धतींची गरज निर्माण झाली आहे.
रामफळाच्या पानांचे शेतकऱ्यांसाठी फायदे
दरवर्षी, शेतकर्‍यांना हरभरा, मका आणि ज्वारी पिकांवर आर्मी अळीचा प्रादुर्भाव होण्याची समस्या भेडसावते ज्यामुळे 21 ते 53% नुकसान होते. मावा, एक रस शोषणारा कीटक, पिकांचे 38 ते 42% नुकसान करते. रामफळ हे एक पीक आहे जे दुष्काळी परिस्थितीतही भरभराट करू शकते आणि ते पीक म्हणून देखील घेतले जाते. रामफळाचे झाड शेताच्या बांधावर सहज वाढते, त्यामुळे ते शेतकऱ्यांसाठी सहज उपलब्ध होते.
कीड नियंत्रणात रामफळाच्या पानांची प्रभावीता आढळून आल्याने शेतकरी कीड नियंत्रणावरील खर्चात बचत करू शकतात. संशोधनातील निष्कर्ष शेतकऱ्यांनी वापरण्यासाठी जैविक कीटकनाशक म्हणून शिफारस केली जाईल.
रामफळाच्या पानांचे गुणधर्म
रामफळाच्या पानांच्या जैविक गुणधर्मांची संशोधनात कीटक नियंत्रणात परिणामकारकता तपासण्यात आली. हैदराबादच्या FIITJEE कनिष्ठ महाविद्यालयातील सर्वेश प्रभू या १७ वर्षीय विद्यार्थ्याने ICRISAT मधील कीटकशास्त्र विभागात इंटर्नशिपचा एक भाग म्हणून हे संशोधन केले.
रामफळाच्या पानांमध्ये काही औषधी गुणधर्म असतात आणि सामान्यतः ग्रामीण भागात अतिसार आणि दातदुखीवर उपचार करण्यासाठी वापरले जातात. रामफळाच्या पानांचा अर्क आर्मीवर्म, घाटे अळी आणि मावा यांसारख्या कीटकांवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी प्रभावी ठरू शकतो, असे संशोधनातून दिसून आले. प्रायोगिक शाळेत केलेल्या प्रयोगात रामफळाच्या पानांचा अर्क वापरून 78 ते 88% नियंत्रण दिसून आले.
रामफळाच्या पानांवर संशोधन
हैद्राबाद येथील इंटरनॅशनल क्रॉप रिसर्च इन्स्टिट्यूट फॉर द सेमी-अरिड ट्रॉपिक्स (ICRISAT) कीड नियंत्रणाच्या समस्येवर उपाय शोधण्यासाठी संशोधन करत आहे. विविध कीटकांवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी रामफळाची पाने वापरता येतात, असा शोध या संशोधनातून पुढे आला आहे.
संशोधनाच्या निष्कर्षांना अटलांटा येथे झालेल्या आंतरराष्ट्रीय विज्ञान आणि अभियांत्रिकी परिषदेत तृतीय पारितोषिक आणि भारत सरकारच्या विज्ञान आणि तंत्रज्ञान विभागाकडून प्रथम पारितोषिक देण्यात आले आहे. हे संशोधन डॉ. इक्रिसॅटचे प्रवेगक पीक सुधारणा संशोधन कार्यक्रम संचालक यांच्या देखरेखीखाली करण्यात आले.
रामफळाची पाने शेतीतील कीटक नियंत्रणासाठी क्रांतिकारक उपाय देतात. कीटकांवर नियंत्रण ठेवण्याच्या परिणामकारकतेसह आणि दुष्काळ-प्रतिरोधक गुणधर्मांसह, रामफळ हा शेतकऱ्यांसाठी हानिकारक रसायनांवरील अवलंबित्व कमी करण्यासाठी आणि शाश्वत कृषी पद्धतींना प्रोत्साहन देण्यासाठी एक अभिनव उपाय आहे. जैविक कीटक नियंत्रणातील रोमांचक प्रगतीबद्दल अधिक अद्यतनांसाठी संपर्कात रहा.